Osman İşmen

Aranjörlük Nedir? Türkiye'nin Ünlü Aranjörleri

Türk Hafif Müzik tarihindeki en önemli aranjörlerden ve aranjörlük mesleğinden bahsetmek istiyorum bu yazımda.

Aranjör bir şarkıya ve esere can veren kişidir.

Bir eserin aranje edilmesine düzenlemede denir.

Aranjör aslında besteciden de önemlidir.

Besteci tek bir melodiyi herhangi bir şekilde besteler bu işlem ya notaya dökerek ya da bir enstrümanla çalmak suretiyle olur.

Hiçbir zaman bir şarkı bestelendiği haliyle topluma ulaşamaz bu mümkün değildir.

Bunun sanatsal bir hale gelip toplum tarafından dinlenebilecek hale gelmesini aranjör sağlar.

Besteci tek bir melodiden oluşan beste yaparken aranjör bunun üzerine birçok beste yaparak tek sesli bir melodiyi armonize edip çok sesli hale getirir.

Bu aranjörlük olayı batı müzikleri için geçerlidir.

Aranjör tek sesli eline gelen bir melodiyi işlemek için önce şarkının armonizasyonunu yapar. Daha sonraki etap şarkının ne tarz aranje edileceği konusudur. Bir şarkıyı bir çok tarzda aranje etmek mümkündür buna aranjör bestenin kendisine hissettirdiği duygulara göre yapar. Bir şarkıyı slow tarzda da hızlı tarzda da aranje etmek mümkündür veya rock tarzı veya reggie tarzı. Bunları çok doğru bir biçimde algılamak gerekir. Şarkının metronomu da yapılacak olan aranjmanın ritmik kurgusu üzerinde önemli bir faktördür. Sonra en önemli kısım şarkının enstrüman yapısıdır. Doğru enstrüman seçimi şarkıyı ortaya çıkarır. Bir melodiyi veya soloyu klarnete de piyanoya da kemana da çelloya da trompete de çaldırmak mümkündür ama bu enstrümanlardan biri şarkının ruhuna uygundur. Aslında ezgi kendi enstrümanını yaratır.

Orkestrasyon biçimini seçmek de aranjörün işidir. Tarz belirlemek çok önemlidir. Orkestra yapısı nasıl olmalıdır?

İşte bu sorunun cevabı da şarkıyı ortaya en güzel biçimde ortaya çıkarır. Çeşitli orkestra formasyonları vardır, küçük bir grupla yapılacak müzikler, büyük orkestra ile yapılacak senfonik tarzda orkestrasyonlar, elektronik soundlar, latin tarzı akustik bir orkestra yapısı, ethnic yapıda bir orkestra yapısı ve bunun gibi daha bir çok orkestra yapısı vardır. Hatta bir şarkı orkestra bile olmadan tek bir piyano veya gitar eşliğinde çalınabilir….

Müzik türü nasıl olursa olsun öncelikle aranjmanı bir "score" halinde yazmak çok doğrudur ama bunun için çok iyi bir müzikal alt yapıya sahip olması lazımdır aranjörün.

Bu şef partisyonu aynı bir mimari projeye benzer nasıl proje çizilmeden inşaat olmazsa bizde de score yazılmadan yapılan şarkılarda da notalar yıkılır adeta. Elektronik müzik bile yapılsa sadece bilgisayarla genel yazmak çok doğru sonuçlar doğurur.

Bir orkestrasyon içinde çeşitli enstrüman grupları vardır bunlar:

Alt yapı (gitar.Bass.Davul.Percussion.Klavyeli enstrümanlar)

Yaylı sazlar (Birinci ve İkinci Kemanlar)

(Viyolalar)

(Viyoloseller)

(Kontrbasslar)

Nefesli sazlar: Bakır nefesliler (trompet, trombone, korno ve tuba)

Tahta nefesliler (Flüt. Piccolo, Obua , klarnet, fagot)

Vurmalı sazlar: Timpani. Xylophone , vibraphone, gong , trampet, piyano vs

Bütün bu enstrümanlar kendi aralarında çok sesli olarak yazılır ve sonra hepsi birleştiğinde ortaya bitmiş bir orkestrasyon çıkar….

Türk Müzik Tarihinde en önemli Aranjörler:

NORAYR DEMİRCİ

ONNO TUNÇ

ESİN ENGİN

OSMAN İŞMEN

HURŞİT YENİGÜN

ATİLLA ÖZDEMİROĞL

TİMUR SELÇUK

GARO MAFYAN

TURHAN YÜKSELER

BUĞRA UĞUR

EMİN FINDIKOĞLU

Yukarıda adlarını saydığım aranjörlerin yaptığı eserler yaklaşık 50 yıldır gündemde ….

Yeni nesil aranjörler:

OZAN ÇOLAKOĞLU

OZAN DOĞULU

İSKENDER PAYDAŞ en doğru işlere imzalarını atan 3 arkadaşımızdır.